Stadio Ennio Tardini
Το γήπεδο «Ενιο Ταρντίνι» είναι η μεγαλύτερη αθλητική εγκατάσταση στην Πάρμα. Η Parma Calcio μετακόμισε εκεί το 1923 και στα πρώτα δέκα χρόνια της δεν είχε ένα μόνιμο γήπεδο. Στην αρχή οι παίκτες των «ντουκάλι» κλωτσούσαν την μπάλα στο σκληρό και πετρώδες έδαφος του αποκαλούμενου «Piazza d’ Armi», όπου οι δύο εστίες ήταν απλοί ξύλινοι στύλοι. Από τις 4 του Δεκεμβρίου του 1914, ένα χρόνο μετά την ίδρυση της Πάρμα F.B.C., η ομάδα έδινε τους επίσημους αγώνες της στις παρυφές του φράγματος «Vittorio Emanuele» μεταξύ του εργοστασίου ζάχαρης «Eridania», του εργοστασίου «Ferraguti» και της «Via Emilia».
Ήταν ένα κομμάτι γης που ανήκε στην οικογένεια Καμπανίνι. Οταν η τελευταία αποφάσισε να πωλήσει την γη αυτή για χρήση εργοστασιακή, οι «κροτσάτι» περιέπεσαν σε κρίση. Για ένα σύντομο χρονικό διάστημα, επέστρεψαν για να παίξουν στο «Piazza d’ Armi», έως ότου παραχωρήθηκε προσωρινά στην Πάρμα το γήπεδο γνωστό ως «dei tre pioppi» ως «το γήπεδο με τις τρεις λεύκες». Ήταν, όμως, μια προσωρινή παραχώρηση. Έπρεπε να βρεθεί μια οριστική λύση. Και για αυτήν σκέφτηκε και αποφάσισε ο δικηγόρος Ενιο Ταρντίνι.
Εθνικός διαγωνισμός
Τον Ιανουάριο του 1922 οι αρχές της πόλης χορήγησαν στην Πάρμα το ποσό των 10.000 λιρετών και ο Ταρντίνι ξεκίνησε έναν εθνικό διαγωνισμό για το σχεδιασμό του νέου γηπέδου τον Φεβρουάριο του 1922. Για να μαζέψει περαιτέρω κεφάλαια, ο πρόεδρος των «παρμέντσι» πούλησε και ένα οικόπεδο έναντι 163.000 λιρετών στις Δημοτικές Αρχές. Τον Σεπτέμβριο του 1922, η επιτροπή της Πάρμα παραδέχθηκε ότι έχει υπό εξέταση δύο σχέδια: Ένα από τον Αθανάσιο Σολντάτι και ένα από τον Ρικάρντο Μπαρτολομάζι, δύο αρχιτέκτονες που εργάζονταν στην πόλη. Τα σχέδια του Σολντάτι έφεραν κλασσικά ελληνικά χαρακτηριστικά, ενώ ο Μπαρτολομάζι είχε επιλέξει μια πιο άνετη και μοντέρνα προσέγγιση.
Κανένας από τους δύο υποψήφιους δεν είδε το έργο του να πραγματοποιείται. Ήταν ο αρχιτέκτονας Ετόρε Λεόνι που υπέβαλε το τελικό σχέδιο για το νέο γήπεδο, αντλώντας επιρροές από γαλλικά και γερμανικά γήπεδα -το «Stade de Gerland» της Λιόν κυρίως- ενώ το δικό του πρότζεκτ προέβαλλε και την ιστορία της Πάρμα. Το δημοτικό συμβούλιο αύξησε στη συνέχεια την συνεισφορά του σε 100.000 λιρέτες, λόγω του δημόσιου χαρακτήρα του έργου.
Η πρώτη πέτρα
Την επομένη ενός νικηφόρου ντέρμπι ενάντια στη Ρετζιάνα (2-0), μπήκε η πρώτη πέτρα στο «Ταρντίνι». Οι επιστολές της πρόσκλησης για την τελετή της έναρξης των εργασιών εστάλησαν στις αρχές από τον δικηγόρο Ταρντίνι στις 22 Δεκεμβρίου 1922. Γράφτηκε στον Τύπο: «Είναι μια ιστορική ημέρα για το ποδόσφαιρο της Πάρμα, ή μάλλον μια γιορτή από την οποία κανείς δεν θα ήθελε να λείψει».
Στην πρώτη σειρά ήταν ο Εντιο Ταρντίνι, ο αρχιτέκτονας Ετόρε Λεόνι, ο πρωταγωνιστής μιας επίμονης μάχης με τις δημοτικές αρχές και ο Ουμπέρτο Σπατζάρι, αντιπρόσωπος της Ένωσης Εμπόρων. Ο Ταρντίνι και ο Σπατζάρι, με τον πρώην δήμαρχο Λουζινιάνι, ήταν μαζί με δεκατρείς άλλους φανατικούς του ποδοσφαίρου, μεταξύ των οποίων ο πρώην πρόεδρος Θεμιστοκλής Τεντέσκι και κάποιοι παίκτες, οι υπογράφοντες το νομοσχέδιο χάρις στο οποίο τέθηκαν οι βάσεις για την κατασκευή του σταδίου. Το έργο του Λεόνι θεωρήθηκε ένα πολύτιμο αρχιτεκτονικό μνημείο.
Η είσοδος στο «Ταρντίνι» και η αρχική πρόσοψή του, ακόμη και μετά τους πρόσφατους εκμοντερνισμούς του χώρου, έχουν παραμείνει αμετάβλητα, και επειδή δεσμεύονται από τη Εφορία αρχιτεκτονικών και περιβαλλοντικών αγαθών και γιατί καλά εναρμονίζονται με το παρακείμενο «Casino Petitot» της πλατείας «Risorgimento».
Η ομάδα ξεκίνησε να παίζει στο γήπεδό της από τη σεζόν 1924/1925. Μια θριαμβευτική χρονιά που την έφερε πρώτη στη βαθμολογία (25 βαθμοί σε 16 αγώνες: 46 γκολ υπέρ, 16 κατά) και την ανέβασε στην κορυφαία κατηγορία χάρη στην επιτυχία επί της Νοβένε (3-1) στην αυλαία του πρωταθλήματος.
Η ονομασία
Το στάδιο «γεννήθηκε» ως «Stadio Comunale», αλλά έλαβε μεταθανάτια το όνομα του κατασκευαστή του και προέδρου της Parma Foot Ball Club Ένιο Ταρντίνι, ο οποίος δεν έζησε για να δει την ολοκλήρωση του έργου του (απεβίωσε τον Αύγουστο του 1923 και τα έργα ολοκληρώθηκαν το 1924). Η αψίδα του θριάμβου στην είσοδο υπήρχε ασφαλώς από την αρχή και το γήπεδο είναι το τρίτο παλαιότερο στην Ιταλία μετά το «Φεράρις» της Γένοβας και το «Arena Garibaldi» της Πίζας.
Χρησιμοποιούμενο μέχρι τη δεκαετία του ’60 τόσο για τα παιχνίδια ράγκμπι και για τους εντός έδρας αγώνες της Πάρμα, το 1968 έγινε επίσης το σπίτι της Παρμένσε. Το γήπεδο, στη δεκαετία του ’70 και του ’80, υπέστη συνεχώς αλλαγές: τα πέταλα άλλαξαν υλικό από ξύλο σε τσιμέντο και οι εξέδρες από ακάλυπτες καλύφτηκαν.
Το 1990 η Πάρμα προβιβάστηκε για πρώτη φορά στο πρώτο τη τάξει ιταλικό πρωτάθλημα. Το στάδιο μέχρι τότε μπορούσε να χωρέσει μόνο 13.500 θεατές, αλλά λόγω νόμου έπρεπε να περιέχει τουλάχιστον 30.000 και γι ‘αυτό ο σύλλογος άρχισε να σκέφτεται για έναν εναλλακτικό χώρο. Η πρώτη πρόταση ήταν να κατασκευαστεί ένα νέο γήπεδο έξω από την πόλη, στη Μπαγκάντζολα.
Ανακαίνιση
Αργότερα, ωστόσο, η ιδέα μπήκε στο ράφι και στις 29 Μαΐου 1991 αποφασίστηκε να ανακαινισθεί. Η «Tribuna Petitot», η πιο σημαντική, ήταν το πρώτο μέρος του σταδίου που ανακαινίστηκε, αλλάζοντας και ριζικά φόρμα το στάδιο από οβάλ σε σχήμα ορθογώνιο. Στη συνέχεια η κούρβα νορντ, μετά τη νίκη της Πάρμα στο Κύπελλο Ιταλίας 1991-1992.
Στα τέλη Αυγούστου του 1997, οι θέσεις ήταν 29.200 και κατά το ίδιο έτος επανατοποθετήθηκαν οι κίτρινες και μπλε καρέκλες.
Κατά τη διάρκεια των συναντήσεων οι υποστηρικτές της Πάρμα συνήθως καταλαμβάνουν την κούρβα νορντ, αφιερωμένη από τους οπαδούς στη μνήμη του Ματέο Μπανιαρέζι (ο 28χρονος οπαδός της Πάρμα που έχασε τη ζωή του τον Μάρτιο 2008 καθώς χτυπήθηκε από λεωφορείο με γιουβεντίνους οπαδούς), ενώ οι φιλοξενούμενοι την κούρβα σουντ.
Σήμερα το γήπεδο μπορεί να χωρέσει 27.906 θεατές, αλλά μετά τον θάνατο του 19χρονου οπαδού της Βιτσέντσα Εουγκένιο Μπορτολόν κατά τη διάρκεια αγώνα τον Μάρτιο του 2009, ο οποίος έπεσε από τις κερκίδες, μέρος της κούρβα σουντ αχρηστεύτηκε, μειώνοντας την χωρητικότητα στις 22.885 θεατές.
Το 2002, χάρη σε μια συμφωνία μεταξύ του Δήμου και της Πάρμα, ο σύλλογος των «τζαλομπλού» απέκτησε την διαχείριση του γηπέδου για τα επόμενα τριάντα χρόνια.
